Czy zauważyłeś ostatnio problemy z pamięcią – że nie jest ona tak ostra jak kiedyś? A może miałeś problemy z koncentracją lub podejmowaniem decyzji? Rosnąca liczba badań sugeruje, że zaburzenia oddychania podczas snu mogą odgrywać pewną rolę.
Co to jest zaburzenie oddychania podczas snu?
Zaburzenia oddychania podczas snu to zbiorczy termin dla grupy schorzeń, które powodują nieprawidłowości w oddychaniu podczas snu. Podczas snu, wszystkie mięśnie w organizmie nieco się rozluźniają, w tym te w górnych drogach oddechowych (nos, usta, gardło i tchawica). Mięśnie te utrzymują otwarte przejście, przez które powietrze i tlen przemieszczają się do płuc podczas wdechu i oczyszczają je z dwutlenku węgla podczas wydechu.
W ludzi z obturacyjnym bezdechem sennym-najczęstszym rodzajem zaburzeń oddychania podczas snu- mięśnie w tylnej części gardła rozluźniają się zbyt mocno, zwężając lub całkowicie blokując drogi oddechowe. Powoduje to zmniejszenie lub całkowite zablokowanie przepływu powietrza. Epizody te są krótkie, zazwyczaj trwają nie dłużej niż 10 do 30 sekund, ale na krótko pozbawiają mózg tlenu. Głośne chrapanie – jeden z charakterystycznych objawów bezdechu sennego – pojawia się, gdy powietrze próbuje przecisnąć się przez zwężone lub zablokowane drogi oddechowe. Głośne chrapanie jest z pewnością irytujące, ale znacznie poważniejszą konsekwencją zablokowanych dróg oddechowych jest niedotlenienie (stan niskiego poziomu tlenu w krwiobiegu).
Na szczęście, gdy poziom tlenu staje się zbyt niski podczas snu, wewnętrzny „alarm” wyrusza i wyzwala mózg, aby obudzić ciało i oddychać. Zaskoczony śpiący budzi się na krótko, zwykle z dławieniem się lub sapaniem, ale szybko zasypia z powrotem. Początkowo oddychanie jest normalne, ale ten cykl powtarza się setki razy w ciągu nocy, pozbawiając osobę potrzebnego snu.
Dowody na istnienie związku
Wiele badań wykazało związek między zaburzeniami oddychania podczas snu a zaburzeniami funkcji poznawczych, ale inne nie. Teraz analiza, która połączyła dane z 14 badań z udziałem ponad 4,2 mln dorosłych zapewnia być może najsilniejsze dowody do tej pory związku. Naukowcy, którzy zgłosili swoje odkrycia w 2017 roku w JAMA Neurology, postawili sobie za cel odpowiedzieć na dwa pytania: Jaki jest wpływ zaburzeń oddychania podczas snu na ryzyko wystąpienia zaburzeń poznawczych? I, jakie są skutki zaburzonego oddychania podczas snu na funkcje poznawcze?
Analiza danych wykazała, że osoby z zaburzonym oddychaniem podczas snu były o 26 procent bardziej prawdopodobne niż osoby, które nie miały tego warunku, aby doświadczyć pogorszenia funkcji poznawczych. Wykazała ona również, że funkcje wykonawcze – procesy umysłowe potrzebne do wykonywania czynności takich jak planowanie, organizowanie, zwracanie uwagi i wykonywanie poleceń – były nieco gorsze u osób z zaburzeniami oddychania podczas snu. Co ciekawe, analiza ta nie wykazała, że zaburzone oddychanie podczas snu miało wpływ na pamięć.
Dodatkowe najnowsze dowody wspierające związek pochodzą z badania z 2017 r. w Annals of the American Thoracic Society, które donosi, że osoby z wariantem genu APOE4 (który jest związany ze zwiększonym ryzykiem AD) wydają się być bardziej narażone na zmniejszone poznanie z powodu zaburzonego oddychania podczas snu niż osoby bez tego wariantu.
Badacze ci przeanalizowali dane pochodzące od 1 752 uczestników (średnia wieku 68 lat) badania Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis (MESA), którzy poddali się domowemu badaniu snu. Uczestnicy odpowiadali również na standaryzowane pytania dotyczące snu i przeszli baterię testów do pomiaru ich zdolności poznawczych.
Przegląd danych dokonany przez autorów wykazał, że zwiększone poziomy hipoksemii lub zwiększona senność w ciągu dnia były związane z gorszą uwagą i pamięcią. Zwiększona senność w ciągu dnia była również związana z wolniejszą szybkością przetwarzania poznawczego. Bezdech senny plus zgłaszana przez siebie senność wiązały się z gorszą uwagą i szybkością przetwarzania. Wszystkie te związki były najsilniejsze u osób z wariantem genu APOE4.
Badanie z 2015 roku w czasopiśmie Neurology wykazało, że ciężkie chrapanie i bezdech senny mogą przyspieszyć tempo spadku zdolności poznawczych u starszych dorosłych. W przypadku tego badania naukowcy przejrzeli historie medyczne 2470 osób w wieku od 55 do 90 lat, które brały udział w Alzheimer’s Disease Neuroimaging Initiative. Uczestnicy nie mieli problemów z pamięcią lub myśleniem ani wczesnego stadium łagodnych zaburzeń poznawczych lub prawdopodobnej choroby Alzheimera.
Ogółem, u osób z zaburzeniami oddychania podczas snu zdiagnozowano łagodne zaburzenia poznawcze średnio 10 lat wcześniej niż u osób, które nie miały problemów z oddychaniem podczas snu. Kiedy naukowcy patrzyli wyłącznie na ludzi, którzy rozwinęli łagodne zaburzenia poznawcze w trakcie badania, odkryli, że ci z nieleczonym zaburzeniem oddychania podczas snu wykazywali oznaki pogorszenia funkcji poznawczych w średnim wieku 77 lat, w porównaniu z wiekiem 90 lat dla tych, którzy nie mieli problemów z oddychaniem podczas snu. Początek choroby Alzheimera wystąpił również w młodszym wieku u osób z zaburzeniami oddychania podczas snu niż u uczestników bez problemów ze snem: odpowiednio 83 i 88 lat.
Należy zauważyć, że żadne z tych badań nie dowodzi, że zaburzenia oddychania podczas snu powodują pogorszenie funkcji poznawczych, ale dostarczają one dodatkowych dowodów potwierdzających, że mogą one pogorszyć problem lub przyspieszyć jego wystąpienie.
Jak rozpoznaje się bezdech senny
Ale bezdech senny może pozostać niewykryty przez lata, łatwo go udokumentować badaniem snu przeprowadzonym w laboratorium lub w domu za pomocą przenośnego urządzenia monitorującego. Badania te, wykonywane w nocy podczas snu, monitorują różne objawy kliniczne, w tym przepływ powietrza i wzorce oddychania, poziom tlenu we krwi oraz liczbę przebudzeń ze snu na godzinę. (Urządzenia do monitorowania w domu są zalecane tylko wtedy, gdy lekarz podejrzewa, że masz umiarkowany lub ciężki bezdech senny i nie masz innych chorób lub zaburzeń snu, które mogłyby wpłynąć na wyniki.)
Bezdech senny jest zdiagnozowany, jeśli badania ujawnią, że doświadczyłeś pięciu lub więcej przebudzeń na godzinę snu. Łagodny bezdech senny jest definiowany jako od pięciu do 14 przebudzeń, od 15 do 29 jest umiarkowany, a 30 lub więcej jest ciężki. Jeśli cierpisz na umiarkowany lub ciężki bezdech senny, Twój lekarz prawdopodobnie zaleci terapię ciągłym dodatnim ciśnieniem w drogach oddechowych (CPAP). CPAP jest podawany za pomocą urządzenia składającego się z maski nosowej lub twarzowej, która jest połączona rurką z małym urządzeniem. Urządzenie dostarcza stały strumień powietrza przez maskę do gardła. Wynikające z tego ciśnienie utrzymuje drogi oddechowe otwarte. Jeśli masz nadwagę lub jesteś otyły, zrzucenie zbędnych kilogramów również może pomóc.
Czy leczenie bezdechu sennego pomaga w dolegliwościach poznawczych?
Aby odpowiedzieć na to pytanie, potrzeba więcej badań. Spośród trzech omówionych powyżej badań tylko autorzy artykułu z Neurologii przyjrzeli się efektowi leczenia. Stwierdzili oni, że u osób, które leczyły swoje problemy z oddychaniem w czasie snu za pomocą urządzenia CPAP, zdiagnozowano MCI około 10 lat później niż u osób, których problemy nie były leczone; średnio w wieku 82 lat, zamiast w wieku 72 lat. Chociaż nie jest jasne dlaczego, nie było związku między stosowaniem CPAP a opóźnieniem wieku wystąpienia AD.
Podsumowanie
Nawet jeśli leczenie bezdechu sennego nigdy nie zostanie jednoznacznie wykazane jako pomoc w zakresie pamięci i poznania, istnieją inne powody, dla których nie należy ignorować tego schorzenia. W szczególności, badania wykazały, że osoby z ciężkim obturacyjnym bezdechem sennym mają dwukrotnie większe ryzyko udziału w wypadku samochodowym w porównaniu z osobami, które go nie mają. Ponadto osoby z nieleczonym obturacyjnym bezdechem sennym są narażone na zwiększone ryzyko wystąpienia problemów sercowo-naczyniowych, w tym wysokiego ciśnienia krwi, zawału serca i udaru mózgu.
Ale nie wszystkie wiadomości są złe: mocne dowody wskazują, że regularne stosowanie aparatu CPAP zmniejsza częstotliwość występowania bezdechu sennego, zmniejsza senność w ciągu dnia, obniża ryzyko wypadków samochodowych i poprawia ciśnienie krwi. Co więcej, osoby regularnie korzystające z aparatu CPAP zazwyczaj zgłaszają również lepsze samopoczucie.
.