• March 16, 2019
• By Zawn Villines

Układ limbiczny to zestaw struktur mózgu, który odgrywa rolę w emocjach, szczególnie tych, które wyewoluowały wcześnie i które odgrywają ważną rolę w przetrwaniu.

Badania połączyły układ limbiczny z uczuciami motywacji i nagrody, uczeniem się, pamięcią, reakcją walki lub ucieczki, głodem, pragnieniem i produkcją hormonów, które pomagają regulować autonomiczny układ nerwowy. Autonomiczny układ nerwowy obsługuje automatyczne, nieświadome funkcje, takie jak pragnienie, głód, tętno i regulowanie wewnętrznego zegara organizmu.

Czym jest układ limbiczny?

Układ limbiczny nie jest specyficznym organem lub częścią ciała, ale raczej grupą struktur mózgowych, które współpracują.

Obejmuje hipokamp i migdał, z których każdy jest w rzeczywistości parą organów po obu stronach mózgu. Hipokampy odgrywają ważną rolę w pamięci, uczeniu się, przechowywaniu informacji długoterminowych i rozumowaniu przestrzennym. Migdałki pomagają organizmowi przetwarzać emocje. Pomagają także przypisywać emocjonalne znaczenie wspomnieniom. Problemy z każdym z tych narządów może wpływać na pamięć, uczenie się i regulacji emocjonalnej.

Układ limbiczny obejmuje również podwzgórze. Narząd ten odgrywa rolę w niezliczonych funkcji poprzez uwalnianie hormonów kapelusz pomaga utrzymać homeostazę – zdolność organizmu do utrzymania stosunkowo stałych warunków. Inne narządy układu limbicznego obejmują neurony, zwoje podstawy, części kory przedczołowej, zakrętu obręczy i brzusznej części ciała.

Co robi układ limbiczny?

Układ limbiczny działa jako centrum kontroli dla świadomych i nieświadomych funkcji, regulując wiele z tego, co robi ciało. W pewien sposób łączy umysł z ciałem, wypełniając lukę między doświadczeniami psychologicznymi i fizjologicznymi. Na przykład, aktywując reakcję „walcz lub uciekaj”, układ limbiczny wywołuje fizyczną reakcję na doświadczenia emocjonalne, takie jak strach. Układ limbiczny działa jako centrum kontroli dla świadomych i nieświadomych funkcji, regulując wiele z tego, co robi ciało.

Nagroda, motywacja i uzależnienie

Badania sugerują, że uczucia motywacji i nagrody mają swoje źródło w brzusznym obszarze przyśrodkowym (VTA), grupie neuronów, które łączą się z jądrem accumbens w zwojach podstawy. Neurony te uwalniają dopaminę, neuroprzekaźnik, który wspiera uczucie przyjemności.

W zdrowym mózgu dopamina pomaga ludziom czuć się zmotywowanym do nauki, poznawania nowych ludzi lub próbowania nowych doświadczeń. Nadużywanie narkotyków i alkoholu może jednak zmienić funkcjonowanie układu limbicznego. Narkotyki działają na dopaminę, a z czasem uwalnianie dopaminy może stać się uzależniające. Z czasem uzależnienie może doprowadzić do wyczerpania zapasów dopaminy w mózgu, co utrudnia odczuwanie przyjemności bez narkotyków. To dlatego wiele osób uzależnionych znajduje niewielką ulgę w działaniach, które kiedyś były przyjemne.

Reakcje emocjonalne

Czułka migdałowate i hipokamp współpracują w celu regulacji emocji, zwłaszcza ewolucyjnie „starych” emocji, które odgrywają rolę w przetrwaniu – miłości do własnych dzieci, agresji, strachu i lęku.

Wspólnie te dwa organy pomagają również mózgowi interpretować emocjonalną zawartość wspomnień. Migdałek przypisuje emocjonalne znaczenie wspomnieniom i pomaga mózgowi tworzyć wspomnienia oparte na strachu. Hipokamp pomaga tworzyć wspomnienia sensoryczne, które są wspomnieniami związanymi z bodźcami sensorycznymi. Kiedy zapach rześkiego jabłka lub ciepłego powietrza na plaży przywołuje wspomnienia z dawno minionego lata, hipokamp jest za to odpowiedzialny.

Walka lub ucieczka

Układ limbiczny pomaga ciału reagować na intensywne emocje strachu i gniewu poprzez aktywację reakcji walki lub ucieczki. Odpowiedź ta jest również czasami nazywana walką, ucieczką lub zamrożeniem, dzięki nowym dowodom sugerującym rolę zamrożenia w odpowiedzi na niebezpieczeństwo.

Gdy ciało migdałowate dostrzega zagrożenie, aktywuje układ limbiczny, aby przygotować się do radzenia sobie z zagrożeniem. Nadnercza uwalniają hormony, takie jak adrenalina, które podnoszą ciśnienie krwi i tętno, poprawiają przepływ krwi do mięśni i narządów oraz zwiększają częstość oddechów.

Na krótką metę reakcja „walcz lub uciekaj” może uratować życie. W czasie, jednak, przewlekły stres może aktywować układ limbiczny w sposób, który uszkadza ciało. Długotrwałe uwalnianie epinefryny i innych hormonów może uszkadzać naczynia krwionośne, powodować wysokie ciśnienie krwi i zmieniać apetyt.

Pamięć

Zarówno jądro migdałowate, jak i hipokamp pomagają mózgowi tworzyć nowe wspomnienia, przechowywać te wspomnienia, odzyskiwać je i nadawać sens ich emocjonalnej zawartości. Hipokamp jest szczególnie ważny w tworzeniu pamięci długotrwałej. Wspomaga również pamięć przestrzenną i rozumowanie przestrzenne.

Hormony wpływające na funkcje automatyczne

Hormony są chemicznymi posłańcami organizmu, wysyłającymi sygnał z jednego obszaru do ciała w odpowiedzi na dane środowiskowe i inne informacje.

Podwzgórze uwalnia hormony, które odgrywają rolę w szerokim zakresie emocji, w tym bólu, głodu, pragnienia, przyjemności, uczuć seksualnych, gniewu i agresji. To również pomaga organizmowi utrzymać stan homeostazy poprzez regulację autonomicznego układu nerwowego. Niektóre przykłady tej funkcji obejmują:

• Odbieranie informacji z nerwu błędnego o ciśnieniu krwi i jak pełny żołądek jest. Wykorzystując te informacje, uwalnia substancje chemiczne, które regulują apetyt i ciśnienie krwi.
• Zbieranie informacji z tworu siatkowatego pnia mózgu o temperaturze, a następnie wykorzystanie tego do zarządzania reakcją organizmu na ciepło lub zimno.
• Regulacja wewnętrznego zegara organizmu, rytmu okołodobowego, w oparciu o światło, ciemność i inne dane sensoryczne.

Uwaga i uczenie się

Pomagając mózgowi tworzyć nowe wspomnienia, układ limbiczny pomaga organizmowi uczyć się i zapamiętywać informacje. Odgrywa on również rolę w regulacji uwagi poznawczej. Badania sugerują, na przykład, że zakręt obręczy skupia uwagę mózgu na wydarzeniach istotnych emocjonalnie. Przedni zakręt obręczy może również pomóc w świadomych próbach kontrolowania emocji.

Niektóre badania sugerują, że osoby z nadpobudliwością psychoruchową z deficytem uwagi (ADHD) mają powiększone hipokampy. Może to być próba organizmu, aby zrekompensować problemy ze zdolnością hipokampa do regulowania uwagi.

Mózg tworzy nowe neurony z komórek macierzystych w hipokampie, co sugeruje, że hipokamp oraz uczucia i wspomnienia, które obsługuje, mogą się zmieniać wraz z nowymi doświadczeniami. Ta zdolność hipokampa do zmiany z czasem wspiera zdolność do uczenia się nowych rzeczy. Badania nad mózgami osób cierpiących na chorobę Alzheimera i inne demencje wykazały, że choroba atakuje hipokamp. Może to wyjaśniać, dlaczego demencja tak szybko upośledza zdolność uczenia się nowych rzeczy, nawet jeśli wspomnienia z dawnych lat pozostają nienaruszone.

Układ limbiczny jest dynamiczny, zmienia się wraz z danymi wejściowymi ze środowiska danej osoby. Doświadczenie zmienia ten ważny region mózgu, a to może pomóc wyjaśnić, dlaczego psychologiczne i fizjologiczne doświadczenia ludzi zmieniają się w czasie. Terapia również może zmienić układ limbiczny poprzez szkolenie mózgu, aby inaczej przetwarzał informacje, przypisując nowe emocje do starych wspomnień lub wspierając klienta w zarządzaniu chronicznym stresem.

Wiele zaburzeń może uszkodzić układ limbiczny. Wspomnienia i doświadczenia również mają znaczenie. Terapia może pomóc ludziom nadać sens tym doświadczeniom, złagodzić niektóre skutki chronicznego stresu, pomóc osobie lepiej zarządzać swoimi emocjami, a potencjalnie nawet zmniejszyć ryzyko zaburzeń związanych ze stresem, takich jak choroby układu krążenia.

1. Boeree, G. C. (2009). Emocjonalny układ nerwowy. Retrieved from https://webspace.ship.edu/cgboer/limbicsystem.html
2. Bonner-Jackson, A. (2015, October 15). Choroba Alzheimera i kurczący się hipokamp. Retrieved from https://blogs.biomedcentral.com/on-medicine/2015/10/15/alzheimers-shrinking-hippocampus
3. Drugs and the limbic system. (n.d.). Retrieved from https://www1.udel.edu/chem/C465/senior/fall00/DrugAddiction/Parts.html
4. Rajmohan, V., & Mohandas, E. (2007). The limbic system. Indian Journal of Psychiatry, 49(2), 132-139. doi: 10.4103/0019-5545.33264
5. Układ limbiczny. (n.d.). Retrieved from https://qbi.uq.edu.au/brain/brain-anatomy/limbic-system
6. Zrozumieć reakcję na stres. (2018, May 1). Retrieved from https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/understanding-the-stress-response

.