Od skromnych początków jako zwykły plimsoll do nowoczesnego technicznego buta wyczynowego.

by Mike Wilson

Grę w tenisa można prześledzić od królewskich dworów Francji w XIV wieku, ale oczywiście była to zupełnie inna gra niż ta, którą znamy teraz. Oryginalna gra, retrospektywnie określana jako „prawdziwy tenis”, jest nadal rozgrywana w niewielkiej liczbie klubów zachowujących historyczną grę, która była rozgrywana na zamkniętym korcie i gdzie piłka mogła odbijać się od ścian.

Zasady tenisa ziemnego – gry, którą znamy – zostały ustalone w 1874 roku. Sprzęt i obuwie było wtedy bardzo rudymentarne. Gra była rozgrywana na trawie, jak sama nazwa wskazuje, ale obecnie gra się głównie na twardych nawierzchniach, ponieważ korty trawiaste stają się coraz rzadsze ze względu na sezonowe warunki wzrostu i koszty utrzymania.

Wczesne buty do tenisa posiadały płócienną lub skórzaną cholewkę zapinaną na sznurowadła i płaską gumową podeszwę. Wielu wynalazcom przypisuje się różne etapy ewolucji tego stylu. Wynalezienie wulkanizowanej gumy umożliwiło powstanie buta tenisowego i, według niektórych źródeł historycznych, Liverpool Rubber Company założona przez Johna Dunlopa wyprodukowała pierwszy but z gumową podeszwą na początku XIX wieku.

John Dunlop opatentował metodę przyklejania gumy do płótna i wyprodukował konstrukcję buta, która później została nazwana „Plimsoll”. Została ona nazwana na cześć brytyjskiej legendy morskiej, Samuela Plimsolla, który prowadził kampanię na rzecz wprowadzenia linii malowanej na kadłubie statku w celu wskazania limitu prawnego, do którego statek miał być załadowany. Niektóre źródła podają, że nazwa buta została wybrana, aby odzwierciedlić fakt, że plimsolle są wodoodporne do punktu, w którym gumowa podeszwa styka się z płócienną cholewką. Dunlop opracował kultowy model Dunlop Green Flash trainer, który był noszony i wspierany przez Freda Perry’ego podczas wygrywania Wimbledonu w latach 1934-36.

Na początku XX wieku pojawiło się również wiele innych firm produkujących buty, które wykorzystywały gumę. The US Rubber Company wprowadziła na rynek buty Keds w 1916 r., a Converse w tym samym roku zaprezentował swoje buty All Star. Pierwsze buty faktycznie sprzedawane jako buty do tenisa zostały wyprodukowane przez adidas w 1931 roku.

Dzisiaj buty do tenisa są technicznym elementem wyposażenia sportowego – ergonomicznie i biomechanicznie zaprojektowane do gry na określonych nawierzchniach. Gracze mogą wybrać buty tenisowe pod kątem dopasowania, przyczepności, amortyzacji i stabilności, w taki sam sposób, w jaki wybierają rakietę pod kątem rozmiaru sweet spotu, mocy, przyczepności, rodzaju strun, wzoru naciągu i napięcia.

Jednakże gracze muszą być świadomi, że buty „tenisowe” stały się również elementem „odzieży rekreacyjnej” w latach 80-tych, a takie obuwie jest noszone po prostu jako wygodna i modna odzież codzienna, a nie do gry w tenisa. Niektórzy producenci skopiowali stylistykę, ale niekoniecznie elementy użytkowe.

Consequently, while possibly perfectly acceptable for everyday use, these shoes may not be suitable for actually playing tennis. Więc co sprawia, że poważny but tenisowy jest odpowiedni?

Wymagania wydajności

Poważny but tenisowy powinien oferować zarówno ochronę jak i wydajność dla gracza. Na przykład, powinien minimalizować ryzyko bólu stopy i pęcherzy, bólu pięty i zgniecionych lub skurczonych palców. Dyskomfort związany z takimi problemami nieuchronnie wpłynie na wydajność gracza. Nawet najlepsi profesjonaliści, którzy wydają się być w stanie grać przez barierę bólu, byliby w stanie w pełni skupić się na grze, gdyby nie rozpraszał ich dyskomfort.

Czynniki, które mogą pozytywnie ułatwić i zwiększyć wydajność gracza obejmują niską wagę, amortyzację, elastyczność, stabilność i trakcję (odporność na poślizg). Są to czynniki zarówno komfortowe jak i biomechaniczne, które mogą pomóc zwiększyć wydajność zawodnika, jeśli są dopasowane do danej osoby i nawierzchni. Przeprowadzono wiele badań naukowych nad biomechaniką interakcji but-ziemia w tenisie, które przyczyniły się do zaprojektowania butów tenisowych. Próby z zawodnikami i analiza informacji zwrotnych z tych prób w fazie rozwoju produktu również odgrywają kluczową rolę w udowadnianiu innowacji w materiałach i technologii konstrukcji.

Czynnik wagi został wyraźnie wykazany w laboratorium – lżejsze obuwie jest mniej męczące podczas biegu. W ostatnich latach poczyniono znaczące postępy w zmniejszaniu wagi obuwia sportowego, a niska waga jest dziś kluczowym punktem sprzedaży.

Elastyczność i stabilność w butach tenisowych sprawiają, że przenoszenie ciężaru ciała jest efektywne i płynne. Jest to kluczowe dla gracza wykonującego szybkie i pewne zmiany kierunku na korcie – kluczowa część gry w tenisa.

Pożądane są buty, które przyczyniają się do „propriocepcji” (świadomości pozycji i ruchu części ciała, w tym stopy i kostki) oraz „eksterocepcji” (czucia powierzchni kortu tenisowego). Gracze muszą być w stanie wyczuć, jak mocno mogą się naciskać bez ryzyka kontuzji – Novak Djokovic ma tak dobre wyczucie powierzchni kortu, że może wymusić poślizg, nawet na twardej powierzchni kortu.

Dopasowanie – punkt wyjścia dla całego obuwia

Niezbędne dla dobrego szewstwa ostatnią i górną konstrukcją butów tenisowych jest to, że powinny one:

• Zapewnić mocne trzymanie pięty w części tylnej (system zapinania również odgrywa w tym rolę)
• Podtrzymywać, ale nie ograniczać, ekstremalne kąty zgięcia kostki
• Zabezpieczyć przodostopie poprzez mocne trzymanie wokół stawu stopy (przez pierwszą do piątej głowy śródstopia). Pozycja stawu stopy powinna pokrywać się z linią zgięcia buta
• Zapewnij odpowiednią przestrzeń dla wszystkich pięciu palców zarówno pod względem długości, jak i szerokości.

Tenis jest sportem wielokierunkowym – w przeciwieństwie do biegania – z szybkimi skokami i energicznymi ruchami płuc we wszystkich kierunkach. Oznacza to, że występują duże siły powodujące ślizganie się stopy do przodu i do tyłu oraz na boki wewnątrz buta, jeżeli dopasowanie nie jest bezpieczne. Nawet przy bezpiecznym dopasowaniu, stopa będzie uderzana o cholewkę, stąd potrzeba przestrzeni na palce.

Skarpetki (wąż) odgrywają szczególnie kluczową rolę w komforcie butów tenisowych. Pochłaniają pot, zapewniają amortyzację i redukują otarcia, zmniejszając tym samym prawdopodobieństwo powstawania pęcherzy. Indywidualni gracze mogą skutecznie dostosować dopasowanie butów do swoich potrzeb poprzez wybór węża o odpowiedniej dla nich grubości. Asymetryczne skarpety (zaprojektowane specjalnie dla lewej i prawej stopy) eliminują nadmiar materiału z przodu palców, bez konieczności zbyt mocnego naciągania węża przez użytkownika.

Długi system zapinania, zazwyczaj sznurowadła, od śródstopia w dół do stawu skokowego pozwala użytkownikom na dostosowanie dopasowania do kształtu stopy. Pozwala on również na dostosowanie podczas gry – stopy puchną, ponieważ się nagrzewają i rozchodzą pod wpływem powtarzających się silnych uderzeń.

Przyczepność podeszwy zależna od nawierzchni

Tenis jest rozgrywany na wielu różnych nawierzchniach, zarówno twardych, jak i sprężystych, o różnych poziomach tarcia. Charakter powierzchni wpływa na graczy techniki i ruchu. Na przykład korty gliniane są wyjątkowe, ponieważ wymagają zupełnie innego stylu gry niż korty twarde, ponieważ gracz często wykonuje kontrolowany poślizg w celu wykonania strzału.

W konsekwencji istnieją różne rodzaje wzorów bieżnika wprowadzane na rynek dla różnych powierzchni – gładkie podeszwy do gry na krytych wykładzinach, bieżnik z wypustkami do gry na trawie i sztucznej trawie oraz płytkie, skomplikowane wzory bieżnika dla kortów twardych i glinianych. Klasycznym wzorem jest płytki wzór zygzakowaty lub jodełkowy, ale stosuje się również wiele innych wzorów. Podeszwy mogą również zawierać małe wysepki o okrągłym wzorze w bieżniku, aby stworzyć punkty obrotu, w których tarcie skrętne lub obrotowe jest zmniejszone, aby ułatwić skręcanie, zmniejszając w ten sposób naprężenia skrętne na dolnej części nogi.

Tenis nie jest zazwyczaj rozgrywany w deszczu, ale powierzchnie kortów mogą być mokre po deszczu lub z wieczorną i zimową kondensacją. Wielu amatorskich graczy klubowych może mieć do czynienia ze starzejącymi się i być może pogarszającymi się kortami, z wkraczającym mchem i algami. Może to powodować niebezpieczną, nagłą utratę przyczepności podczas gry, ale tak naprawdę jest to raczej problem utrzymania kortu niż doboru obuwia, ponieważ żadna podeszwa buta nie zapobiegnie poślizgowi w takich warunkach.

Odporność na ścieranie – wewnątrz i na zewnątrz

Bardzo agresywna i wysoce energiczna natura tenisa wymaga stosowania odpornych na ścieranie materiałów na wewnętrzne wyściółki butów, cholewki i podeszwy. Działanie serwisu jest szczególnie dotkliwe w obszarze palców. W zależności od techniki danej osoby, wewnętrzny (przyśrodkowy) obszar palców podeszwy (i być może nawet cholewki) może ulec stosunkowo szybkiemu ścieraniu, chyba że zostanie wzmocniony bardziej wytrzymałym lub grubszym materiałem.

Moda i wpływy marketingowe

W dzisiejszym wysoce komercyjnym i świadomym mody świecie, nawet funkcjonalne obuwie wyczynowe musi być atrakcyjnie opakowane. Buty tenisowe występują w tęczy kolorów – a nawet w czerni – więc podstawowe właściwości, takie jak trwałość koloru, stają się bardzo ważne. Wzornictwo i linie stylistyczne stworzone przez różne marki mogą nadać butom tenisowym zupełnie inny wygląd, a jednocześnie być równie funkcjonalne. Wzory i kombinacje kolorów mogą być dostosowane do potrzeb klienta podczas składania zamówienia on-line; jedna z profesjonalnych zawodniczek miała nawet słowo „believe” wyhaftowane na swoich butach, co podobno pomagało jej się skupić podczas gry.

Dane do publikacji

Ten artykuł został pierwotnie opublikowany na stronie 6 wydania Biuletynu SATRA z kwietnia 2013 r.

Inne artykuły z tego wydania”

.