What are painkillers?

Painkillers are medicines that are used to treat pain. Dostępna jest duża liczba leków przeciwbólowych i wszystkie one występują pod różnymi nazwami handlowymi. Można je przyjmować:

• Przez usta w postaci płynów, tabletek lub kapsułek.
• Wstrzykiwanie.
• Przez odbytnicę w postaci czopków.

Niektóre leki przeciwbólowe są również dostępne w postaci kremów, maści lub plastrów.

Nawet jeśli istnieje duża liczba dostępnych leków przeciwbólowych, istnieją tylko trzy główne typy (każdy działa w inny sposób). Są to:

• Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Przykładami leków z grupy NLPZ są ibuprofen, diklofenak i naproksen. Aspiryna jest również lekiem z grupy NLPZ. Jest ona jednak przepisywana głównie (w małych dawkach), aby pomóc w zapobieganiu krzepnięciu krwi – na przykład osobom, które w przeszłości miały atak serca.
• Paracetamol.
• Słabe opioidy i silne opioidy (czasami nazywane opiatami). Przykłady słabych opioidów obejmują kodeinę i dihydrokodeinę. Chociaż powszechnie określa się je jako „słabe opioidy”, są one niezwykle skutecznymi lekami przeciwbólowymi, często stosowanymi w leczeniu silnego bólu; mogą jednak prowadzić do znacznego uzależnienia i działań niepożądanych, dlatego nie należy ich lekceważyć. Przykłady silnych opioidów to morfina, oksykodon, petydyna i tramadol. Wiele osób, które potrzebują silnych opioidów, przebywa w szpitalu.

Różne rodzaje leków przeciwbólowych są czasami łączone razem w jednej tabletce – na przykład paracetamol plus kodeina (co-codamol).

Oprócz powyższych, niektóre leki przeciwdepresyjne i przeciwpadaczkowe mogą być stosowane w leczeniu bólu neuropatycznego. W pozostałej części tej ulotki nie omówiono tych rodzajów leków. Więcej informacji na ich temat można znaleźć w oddzielnej ulotce zatytułowanej Ból neuropatyczny.

Istnieją również inne alternatywne metody łagodzenia bólu, takie jak, urządzenie do przezskórnej elektrycznej stymulacji nerwów (TENS). Zobacz oddzielną ulotkę zatytułowaną Urządzenia TENS.

Jak działają leki przeciwbólowe?

Narkotyki NLPZ działają poprzez blokowanie (hamowanie) działania substancji chemicznych (enzymów) zwanych enzymami cyklooksygenazy (COX). Enzymy COX pomagają w wytwarzaniu innych substancji chemicznych zwanych prostaglandynami. Niektóre prostaglandyny biorą udział w wytwarzaniu bólu i stanu zapalnego w miejscu urazu lub uszkodzenia. Zmniejszenie produkcji prostaglandyn zmniejsza zarówno ból, jak i stan zapalny. Nie wszystkie leki z grupy NLPZ są dokładnie takie same, a niektóre z nich działają w nieco inny sposób niż inne. Więcej szczegółów można znaleźć w oddzielnej ulotce zatytułowanej Przeciwzapalne środki przeciwbólowe.

Paracetamol – nikt tak naprawdę nie wie na pewno, jak dokładnie działa paracetamol. Uważa się jednak, że działa on poprzez blokowanie enzymów COX w mózgu i rdzeniu kręgowym (ośrodkowy układ nerwowy). Paracetamol jest stosowany w leczeniu bólu i w celu obniżenia wysokiej temperatury. Nie pomaga on jednak w leczeniu zapalenia.

Opioidy działają poprzez wiązanie się z pewnymi receptorami (receptorami opioidowymi) w ośrodkowym układzie nerwowym, jelitach i innych częściach ciała. Prowadzi to do zmniejszenia odczuwania bólu i reakcji na ból, a także zwiększa tolerancję na ból. Więcej szczegółów można znaleźć w oddzielnej ulotce zatytułowanej Silne leki przeciwbólowe (opioidy).

Jaki lek przeciwbólowy jest zazwyczaj przepisywany?

Typ leku przeciwbólowego, który przepisze lekarz, zależy od:

• Rodzaju bólu występującego u pacjenta.
• Jakichkolwiek innych problemów zdrowotnych występujących u pacjenta.
• Jak silny jest ból.
• Możliwe skutki uboczne leków.

Paracetamol jest zwykle przepisywany, jeśli ból nie jest zbyt silny i nie masz stanu zapalnego.

NSAID są zwykle przepisywane ludziom, którzy mają ból i stan zapalny – na przykład, jeśli masz ból stawów (zapalenie stawów) lub mięśni (ból pleców). Dzieje się tak dlatego, że prawdopodobnie występuje tam stan zapalny, a NLPZ dobrze sprawdzają się zarówno w leczeniu bólu, jak i stanu zapalnego. NLPZ mają wiele możliwych skutków ubocznych i nie są odpowiednie dla wszystkich. Na przykład, nie są one odpowiednie dla osób, które mają lub miały wrzody żołądka. W takim przypadku lekarz może przepisać bezpieczniejszy lek (paracetamol), mimo że może on nie działać tak dobrze. W urazach stawów, mięśni lub więzadeł leki z grupy NLPZ mogą być stosowane wraz z leczeniem ciepłem i lodem. Patrz oddzielna ulotka zatytułowana Ciepło i lód w leczeniu bólu.

Słabe opioidy są zwykle przepisywane w przypadku silniejszego bólu lub jeśli pacjent próbował stosować paracetamol i (lub) ibuprofen i nie przyniosły one oczekiwanych rezultatów.

Silniejsze opioidy są zwykle stosowane w leczeniu silnego bólu – na przykład bólu związanego z chorobą nowotworową, bólu po operacji lub w przypadku poważnego urazu.

Leki przeciwzapalne stosowane w postaci kremu (miejscowe leki przeciwbólowe) są głównie stosowane w leczeniu bólu tkanek miękkich i mięśni. Więcej szczegółów można znaleźć w oddzielnej ulotce zatytułowanej Miejscowe przeciwzapalne leki przeciwbólowe.

Jak powinienem przyjmować leki przeciwbólowe?

Osobom, które stale odczuwają ból, zwykle zaleca się regularne przyjmowanie leków przeciwbólowych. Na przykład, jeśli przepisano ci paracetamol, będziesz go zażywać cztery razy dziennie, codziennie, aż do ustąpienia bólu. W przeciwnym razie należy przyjmować leki przeciwbólowe tylko wtedy, gdy są one potrzebne.

Jeśli pacjent przyjmuje leki z grupy NLPZ, takie jak ibuprofen lub diklofenak, należy je przyjmować z jedzeniem lub po jedzeniu. Dzieje się tak, ponieważ mogą one podrażniać wyściółkę żołądka i czasami powodować krwawienie w żołądku.

Jaka jest zazwyczaj długość leczenia?

Jak wszystkie leki, leki przeciwbólowe powinny być przyjmowane przez możliwie najkrótszy okres czasu, w najmniejszej dawce, która kontroluje ból. Ma to na celu uniknięcie jakichkolwiek skutków ubocznych. Większość ludzi potrzebuje przyjmować leki przeciwbólowe tylko przez kilka dni (np. przy bólu zęba) lub tygodni (po naciągnięciu mięśnia). Jednak niektóre osoby cierpią na bolesne schorzenia i muszą przyjmować leki przeciwbólowe przez dłuższy czas. Przykładem mogą być osoby z reumatoidalnym zapaleniem stawów, chorobą zwyrodnieniową stawów lub przewlekłym bólem pleców.

Jakie są możliwe działania niepożądane?

Nie jest możliwe wymienienie w tej ulotce wszystkich możliwych działań niepożądanych każdego leku przeciwbólowego. Jednakże, jak w przypadku wszystkich leków, istnieje pewna liczba skutków ubocznych, które zostały zgłoszone w przypadku każdego z różnych leków przeciwbólowych. Aby uzyskać więcej informacji na temat danego leku przeciwbólowego, należy przeczytać ulotkę informacyjną dołączoną do leku.

NSAIDs

Większość osób przyjmujących leki przeciwzapalne, przynajmniej w krótkim okresie, nie odczuwa żadnych skutków ubocznych lub są one niewielkie. Przy odpowiednim stosowaniu, korzyści zwykle znacznie przewyższają potencjalne szkody. W szczególności, wiele osób bierze krótki kurs leku przeciwzapalnego na różnego rodzaju bolesne dolegliwości. Mogą jednak wystąpić skutki uboczne, a czasami bardzo poważne możliwe działania niepożądane. Obejmują one krwawienie do żołądka i jelit oraz problemy z układem sercowo-naczyniowym. Więcej szczegółów znajduje się w oddzielnej ulotce zatytułowanej Przeciwzapalne leki przeciwbólowe.

Paracetamol

Jest to lek bezpieczny, a skutki uboczne występują rzadko, jeśli nie przyjmuje się więcej niż maksymalną zalecaną dawkę. Jednakże, paracetamol może być bardzo niebezpieczny, jeśli zażyjesz zbyt dużo (przedawkowanie). Przedawkowanie paracetamolu może nastąpić przez pomyłkę, ale niektórzy ludzie celowo przyjmują zbyt duże dawki. Głównym problemem związanym z przedawkowaniem paracetamolu jest to, że może on trwale uszkodzić wątrobę i można od tego umrzeć.

Opioidy

Najczęstsze działania niepożądane to:

• Uczucie wymiotów (nudności) i złe samopoczucie (wymioty) – szczególnie na początku leczenia.
• Zaparcia.
• Suchość w ustach.

Opioidy mogą również powodować senność i dezorientację. Niektóre osoby mogą nabrać tolerancji na opioidowe leki przeciwbólowe (konieczność zażywania większej ilości, aby uzyskać ten sam efekt), a następnie uzależnić się od nich. Dotyczy to również opioidów, które można kupić w aptece. Jeśli pacjent uważa, że jest uzależniony od opioidów i musi przyjmować coraz większe dawki, powinien porozmawiać o tym z farmaceutą lub lekarzem. Więcej szczegółów można znaleźć w oddzielnej ulotce zatytułowanej Silne leki przeciwbólowe (opioidy).

Niektóre leki przeciwbólowe mogą wchodzić w interakcje z innymi lekami, które pacjent może przyjmować. Może to powodować reakcje lub zmniejszyć skuteczność jednego lub drugiego leczenia. Dlatego po przepisaniu leku przeciwbólowego należy poinformować lekarza, jeśli pacjent przyjmuje inne leki.

Czy mogę kupić leki przeciwbólowe?

Można kupić różne leki przeciwbólowe, w tym paracetamol i niektóre leki z grupy NLPZ (np. ibuprofen, aspiryna i naproksen). Jednak słabsze opioidy, takie jak kodeina, są dostępne do kupienia tylko w połączeniu z paracetamolem lub ibuprofenem. Dawka kodeiny w tych tabletkach łączonych jest niższa niż dawki, które może przepisać lekarz. Możliwe jest zakupienie tylko kilkudniowego zapasu słabszych tabletek złożonych z opioidów. Jeśli konieczne jest ich przyjmowanie przez okres dłuższy niż trzy dni, należy omówić to z lekarzem lub farmaceutą.

Na słabsze opioidy, które nie są stosowane w połączeniu z paracetamolem, czyli większość leków z grupy NLPZ (na przykład indometacyna lub diklofenak), jak również silniejsze opioidy (na przykład morfina, diamorfina i tramadol) oraz plastry opioidowe potrzebna jest recepta.

Kto nie może przyjmować leków przeciwbólowych?

Bardzo rzadko zdarza się, aby ktoś nie mógł przyjmować jakiegoś rodzaju leku przeciwbólowego. Głównym powodem, dla którego pacjent może nie być w stanie przyjmować leku przeciwbólowego, jest wystąpienie w przeszłości poważnych działań niepożądanych lub reakcji alergicznej na dany rodzaj leku przeciwbólowego. Nawet jeśli tak się stanie, lekarz zazwyczaj będzie w stanie wybrać inny rodzaj leku przeciwbólowego, który pacjent będzie mógł przyjmować.

Aspiryna nie może być przyjmowana przez dzieci w wieku poniżej 16 lat, ponieważ istnieje ryzyko wystąpienia u dziecka zespołu Reye’a (bardzo rzadko).

.