JOSEPH, HUSBAND OF MARY

1. Referencje w Nowym Testamencie:

(Dla etymologii, etc., Józefa, zobacz JOSEPH):

Józef, cieśla (Mateusz 13:55), był „sprawiedliwym człowiekiem” (Mateusz 1:19 King James Version), który należał do Nazaretu (Łukasz 2:4). Był z Davidic pochodzenie (Mateusza 1:20; Łukasza 2:4), syn Heli (Łukasza 3:23) lub Jakuba (Mateusza 1:16), mąż Marii (Mateusza 1:16), i przypuszczalny ojciec Jezusa (Mateusza 13:55; Łukasza 3:23; 4:22; Jana 1:45; 6:42).

(1) Przed Narodzeniem.

Tylko Ewangelie Mateusza i Marka dają jakiekolwiek szczegółowe odniesienie do Józefa i narodzin Jezusa, a ich relacje różnią się w części. Łukasz zaczyna od Zwiastowania Maryi w Nazarecie (Łk 1,26-38). Ogarnięta tą nowiną, Maria odeszła „z pośpiechem” „w krainę gór, …. do miasta judzkiego”, aby szukać wspólnoty z Elżbietą, z którą została połączona w czasie zwiastowania przez anioła Gabriela (Łk 1, 39-55). Po trwaniu z nią około trzech miesięcy wróciła „do własnego domu” (Łukasza 1:56 King James Version). Wydarzenia zapisane w Ewangelii Mateusza 1:18-24 prawdopodobnie miały miejsce w przerwie między tym powrotem a narodzinami Jezusa. Podczas wizyty Marii u Elżbiety, Józef prawdopodobnie pozostał w Nazarecie. Nagły i prawdopodobnie niewyjaśniony wyjazd jego poślubionej żony do Judy (porównaj wyrażenie „z pośpiechem”) oraz jej stan po powrocie spowodowały u niego wielkie cierpienie psychiczne (Mt 1:18-20). Chociaż jego oburzenie było hartowane z miłosierdzia, miał zamiar umieścić ją daleko „privily”, ale wizyta anioła w jego śnie uwolnił go od dylematu, a on został pogodzony z żoną (Mateusza 1:24). Narracja jest następnie kontynuowana przez Łukasza. Podczas gdy Józef i Maria nadal mieszkali w Nazarecie, „wyszedł dekret od Cezara Augusta, że cały świat powinien być zapisany” (Łk 2:1). „I wszyscy poszli, aby się zapisać, każdy do swego miasta” (Łk 2:3). Będąc z domu i rodu Dawida, Józef udał się z Maryją, która była „wielce brzemienna”, z Galilei, „z miasta Nazaret do Judei, do miasta Dawidowego, które nazywa się Betlejem” (Łk 2:4,5), i tam narodził się Jezus (Łk 2:7; porównaj Mt 2:1).

(2) Po Narodzeniu.

(a) Relacja Łukasza:

Dwie relacje znacznie się teraz różnią. Według Łk, Święta Rodzina pozostała przez pewien czas w Betlejem i była tam odwiedzana przez pasterzy (Łk 2,8-20). Po czterdziestodniowym pobycie w celu oczyszczenia (por. Łk 2, 21. 22; Kpł 12) Józef udał się z żoną do Jerozolimy, „aby przedstawić” Dzieciątko Jezus „Panu” i złożyć ofiarę zgodnie ze starożytnym prawem (Łk 2, 24). Tam był obecny przy prorokowaniu Symeona i Anny na temat Jezusa i otrzymał błogosławieństwo od tych pierwszych (Łk 2,34). Gdy „dokonali wszystkiego według prawa Pańskiego, wrócili do Galilei, do swego miasta Nazaret” (Łk 2, 39). Co roku, w czasie Paschy, udawali się w tę podróż do Jerozolimy (Łk 2, 41). Opieka i troska Józefa i Marii o chłopca Jezusa oraz ich smutek z powodu jego tymczasowej utraty również zostały odnotowane (Łk 2:45, 48, 51). Istnieją dowody na to, że chociaż Maria „zachowywała wszystkie te rzeczy w swoim sercu”, Józef przynajmniej nie rozumiał wtedy Boskiej natury zarzutu powierzonego jego opiece (Łk 2:50).

(b) Relacja Mateusza:

Ale według Mateusza to od Mędrców ze Wschodu Jezus otrzymał hołd w Betlejem (Mt 2:1-11). Nie ma dalszej wzmianki o dedykacji podróży do Jerozolimy, lub powrotu do Nazaretu. Zamiast tego stwierdza się, że na wyjazd Mędrców z Betlejem, Józef został ostrzeżony we śnie o nadchodzącym gniewie Heroda, i uciekł z żoną i niemowlęciem Jezus do Egiptu (Mateusza 2:13,14). Po śmierci Heroda, anioł ukazał się Józefowi, a on wrócił do ziemi Izraela (Mateusza 2:19-21). Jego pierwotnym zamiarem było osiedlenie się ponownie w Judei, ale dowiedziawszy się, że Archelaus, syn Heroda, był tam władcą, „wycofał się do części Galilei, przyszedł i zamieszkał w mieście zwanym Nazaret” (Mt 2:22,23).

(c) Właściwa kolejność dwóch narracji:

Narracja Mt sugerowałaby zatem, że Święta Rodzina nie miała żadnego związku z Nazaretem przed ich powrotem z Egiptu. Ramsay sugeruje jednak, że Mt relacjonuje jedynie to, co było powszechnie znane, a Łk, zdając sobie z tego sprawę, uzupełnił to w swojej Ewangelii o szczegóły znane tylko Świętej Rodzinie, a częściowo tylko matce (por. Sir W. Ramsay, Was Christ Born at Bethlehem? 78-79). Porównanie obu narracji ewangelicznych pozwala stwierdzić, że wizyta Mędrców przypadła na późniejszą datę niż wizyta pasterzy. To ostatnie miało miejsce zaraz po Narodzeniu (por. Łk 2, 11. 15. 16: „narodził się …. w tym dniu”, „chodźmy teraz”, „i przyszli z pośpiechem”). Z drugiej strony, kiedy Mędrcy przybyli do Jerozolimy, Chrystus już się narodził (por. Mt 2:1). Czas był potrzebny do tej podróży do Jerozolimy i konsultacji Heroda z arcykapłanami (Mateusza 2:4), a w tej przerwie wydarzenia zapisane w Łukasza 2:8-39 miał miejsce. Że było wystarczająco dużo czasu na to jest świadczony również przez fakt, że dekret Heroda był skierowany przeciwko dzieciom do dwóch lat (Mateusza 2:16). Tak więc to po powrocie Świętej Rodziny do Nazaretu, a także podczas kolejnej wizyty w Betlejem, sugerowanej przez Mt, ale nie odnotowanej przez Łk, Dzieciątko Jezus otrzymało adorację Mędrców. Jezus urodził się w 6 r. p.n.e., miało to miejsce w 5 r. p.n.e., a ponieważ Herod zmarł w 4 r. p.n.e., Józef mógł przegapić tylko jedną z Paschy (porównaj Łk 2:41) przez swoją ucieczkę do Egiptu. (Dla pełnej dyskusji, porównaj Ramsay, op. cit.) Ponieważ nie ma wzmianki o Józefie w późniejszych częściach Ewangelii, gdzie Święta Rodzina jest określona (porównaj Mateusza 12:46; Łukasza 8:19), powszechnie zakłada się, że zmarł przed rozpoczęciem publicznej posługi Chrystusa.

2. Charakter:

Jeżeli typ ma być szukany w charakterze Józefa, to jest to typ prostego, uczciwego, pracowitego, bogobojnego człowieka, który posiadał wielkie współczucie i gorące serce. Surowy w przestrzeganiu żydowskiego prawa i zwyczajów, był jednak gotowy, gdy nadarzyła się okazja, aby podporządkować je większemu prawu Ducha. Zbyt praktyczny, aby posiadać głęboki wgląd w Boskie tajemnice lub wieczne znaczenie wydarzeń, które wchodziły w zakres jego wiedzy (porównaj Łuk. 2:50), był jednak gotów odpowiedzieć na to, co postrzegał jako bezpośrednie wezwanie Boże (porównaj Mat. 1:24). Pierwotnie „człowiek sprawiedliwy” (King James Version), naturalna łaskawość w jego sercu wzięła górę nad zwykłą sprawiedliwością, a podszepty Ducha Świętego sprawiły, że łaskawość ta przerodziła się w silną i trwałą miłość (por. Mt 1:24). Józef jest nam znany tylko jako niewyraźna postać w tle opowiadań ewangelicznych, jednak jego pełne serca pojednanie z Marią, nawet w obliczu możliwych oszczerstw ze strony sąsiadów, jego zupełna ofiara z samego siebie, gdy opuścił wszystko i uciekł do Egiptu, aby ratować niemowlę Jezus, wskazują, że nie był on niegodny wypełnienia wielkiego zaufania, jakie zostało na niego nałożone przez Ojca Przedwiecznego.

3. Referencje w literaturze apokryficznej:

Ewangelia Dzieciństwa według Jakuba, dzieło skomponowane pierwotnie w II wieku, ale z późniejszymi dodatkami (porównaj Hennecke, Neutestamentliche Apokryphen, 47-63), podaje szczegółowy opis małżeństwa sędziwego Józefa z Marią, ich podróży do Betlejem i narodzin Jezusa. Podobna ewangelia, rzekomo autorstwa Tomasza filozofa, późniejszego pochodzenia i o tendencjach gnostyckich (por. Hennecke, 63-73), opowiada o kilku fantastycznych, cudownych wydarzeniach z życia domowego Świętej Rodziny oraz o kontaktach Józefa z nauczycielami młodego Jezusa. Istnieją również inne legendy, pochodzące ze źródeł syryjskich lub egipskich, również traktujące o Dzieciństwie, w których Józef występuje. Najważniejszą z nich jest Historia Józefa Cieśli (por. Hennecke, Handbuch der neutestamentlichen Apokryphen, 95-105). Zawiera ona relację o śmierci i pochówku Józefa w wieku 110 lat oraz o błaganiach Marii do Chrystusa, aby go ocalił. Jej celem było ukazanie Chrystusa jako Zbawiciela, nawet w ostatniej godzinie, oraz właściwego sposobu chrześcijańskiej śmierci. Józef otrzymał wysokie miejsce w kalendarzu świętych rzymskokatolickich, jego święto obchodzone jest 19 marca.

C. M. Kerr