Niedotlenienie okołoporodowe jest nadal jednym z największych zagrożeń dla noworodka, nawet w krajach rozwiniętych. Brakuje jednak prac, które podsumowywałyby aktualne informacje na ten ogromny temat. Nasz przegląd obejmuje szersze spektrum najnowszych wyników badań nad mechanizmami prowadzącymi do uszkodzeń wywołanych niedotlenieniem. Przypomniano również możliwe pierwotne przyczyny i obserwowane behawioralne skutki niedotlenienia okołoporodowego. W niniejszym przeglądzie wyróżniamy dwa rodzaje niedotlenienia, w zależności od lokalizacji jego pierwotnej przyczyny: środowiskowe i łożyskowe. Następnie analizujemy możliwe szlaki uszkodzeń wywołanych przez niedotlenienie prenatalne, w tym zmiany ekspresji genów, uszkodzenie układu pobudzającego glutaminergicznego (i rolę receptorów NMDA w tym procesie), stres oksydacyjny z produkcją ROS i RNS, zapalenie i apoptozę. Ponadto, skupiamy się na wpływie tych patofizjologicznych zmian na strukturę i rozwój mózgu, a w szczególności na jego regiony: ciało prążkowane i hipokamp. Te zmiany w mózgu potomstwa prowadzą do upośledzenia jego postnatalnego wzrostu i rozwoju sensomotorycznego, a w wieku dorosłym do zaburzeń funkcji motorycznych, aktywności, emocjonalności i zdolności uczenia się. W dalszej części pracy porównujemy różne modele zwierzęce stosowane do badania wpływu prenatalnego i postnatalnego urazu (hipoksyjnego, niedokrwiennego lub kombinowanego) na organizmy żywe oraz pokazujemy ich zalety i ograniczenia.