Algi (lub algi, pojedynczo), należące do królestwa Protista, są w dużej mierze organizmami wodnymi, które są zazwyczaj w pełni fotosyntetyczne, ale różnią się od roślin w tym, że brakuje im prawdziwych korzeni, łodyg, liści i gamet (męskich i żeńskich części roślin). Glony mogą mieć wielkość od mniej niż dwóch mikrometrów (w przypadku mikromonas, gatunku zielonych glonów) do ponad 200 stóp wysokości (w przypadku niektórych gatunków olbrzymich kelpów morskich)!

W sumie istnieje osiem głównych grup alg: sinice (znane również jako cyjanobakterie), okrzemki, chlorofity (lub zielone algi), euglenofity, dinoflagellaty, chryzofity (powszechnie nazywane złotymi algami), phaeophyta (często znane jako brązowe algi) i rhodophyta (lub czerwone algi). Wśród nich, algi występują również w dwóch formach: planktonicznej i nitkowatej (lub strunowej).

Wiedza o rodzaju alg, które są obecne w Twoim stawie jest wyjątkowo ważna. Na przykład obecność sinic wskazuje zazwyczaj na stagnację wody z niskim poziomem rozpuszczonego tlenu i zbyt dużą ilością składników odżywczych (najprawdopodobniej pochodzących ze spływu nawozów), podczas gdy zielone algi wskazują zazwyczaj na dobrą (lub przynajmniej akceptowalną) jakość wody. Okrzemki są naturalnie obecne praktycznie w każdym zbiorniku wodnym, od rozległego oceanu, przez mały staw, po wilgoć zebraną na liściach, i są naprawdę niesamowitymi mikroskopijnymi organizmami, które są odpowiedzialne za produkcję większej ilości tlenu niż wszystkie lasy deszczowe na Ziemi razem wzięte. W rzeczywistości szacuje się, że 25%-40% naszego tlenu jest wytwarzane przez okrzemki, czyli tyle, ile co trzeci oddech, którym oddychamy!

Jednakże należy zauważyć, że zbyt duża ilość każdego rodzaju glonów (z wyjątkiem okrzemek!) może być szkodliwa, ponieważ może prowadzić do zakwitów glonów i śmierci ryb. Dlatego też ważnym aspektem dobrej pielęgnacji stawu i ryb jest rozpoznanie, jakie glony występują w stawie i w razie potrzeby podjęcie odpowiednich kroków w celu kontroli ich wzrostu.

Zielone algi, należące do rodziny chlorofitów, to najbardziej zróżnicowana grupa alg obejmująca ponad 7000 gatunków. Glony te są obecne w większości zdrowych ekosystemów stawów i jezior, ponieważ stanowią podstawę sieci pokarmowej. Ich chloroplasty zawierają zarówno chlorofil A i B, co odpowiada za ich typowe, jasnozielone ubarwienie, choć mogą mieć również różne odcienie żółci. Oprócz dostarczania pożywienia dla wielu stworzeń, od ryb po owady i ptactwo wodne, zielone algi są również producentami pierwotnymi, wytwarzającymi tlen i energię/składniki odżywcze, które są następnie wykorzystywane przez organizmy, które nie są w stanie wytworzyć własnych. I odwrotnie, jak już wcześniej wspomniano, zbyt duża ilość zielenic (często w wyniku wody bogatej w substancje odżywcze) może prowadzić do eutrofizacji, co ostatecznie prowadzi do zubożenia poziomu tlenu i śmierci mieszkańców stawu, szczególnie w cieplejszych miesiącach letnich. Ważne jest, aby kontrolować rozprzestrzenianie się zielonych alg wodnych, zanim dojdzie do tego punktu, przy czym najskuteczniejsze zabiegi to oczyszczanie UV, barwniki wodne oraz dobra filtracja i konserwacja.

As indicated by its name, cyanobacteria, while commonly referred to as blue-green algae, is not a true algae but rather a type of bacteria that looks deceivingly similar to algae. Preferują one płytkie, ciepłe, stojące wody bogate w składniki odżywcze… innymi słowy, rozwijają się w niezdrowych, niskiej jakości ekosystemach wodnych! Zazwyczaj tworzą one gęste, przypominające szumowiny maty pływające na powierzchni wody i mogą przybierać kolor od charakterystycznego niebiesko-zielonego do zielonego, żółtego, fioletowego lub brązowego. Jeśli Twój staw lub jezioro ma silny, nieprzyjemny zapach i podobne do glonów maty, które są lepkie i oślizgłe, prawdopodobnie masz zakwit sinic. Innym sposobem na określenie czy masz nadmiar sinic (obecność niektórych sinic jest normalna i nie jest szkodliwa) jest przeprowadzenie testu jakości wody – słaba jakość wody z niskim poziomem tlenu i wysokim poziomem azotu są dobrym wskaźnikiem obecności sinic, szczególnie jeśli towarzyszy im nieprzyjemny zapach i martwe lub umierające/niezdrowe ryby. Podczas badania wody należy pamiętać o noszeniu odzieży ochronnej, takiej jak gumowe rękawice i wodery – sinice zawierają różne toksyny, które są szkodliwe w przypadku dotknięcia lub połknięcia. Różne typy sinic stanowią różne zagrożenia dla zdrowia, więc upewnij się, że zminimalizujesz narażenie i dokładnie oczyścisz siebie i swoje ubranie, jeśli wejdziesz w kontakt z jakimikolwiek.

Gdy ich liczba nie wymyka się spod kontroli, sinice przynoszą pewne korzyści ekologiczne: niektóre gatunki grzybów i porostów tworzą symbiotyczny związek z sinicami, pozwalając im żyć w swoich korzeniach, gdzie bakterie pomagają w wiązaniu azotu do postaci nadającej się do wykorzystania przez roślinę lub grzyba. Cyjanobakterie są również obecne w wielu glebach, gdzie również pomagają w wiązaniu azotu, co jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania ekosystemu. Co więcej, chloroplasty współczesnych roślin (część komórek roślinnych, która przeprowadza fotosyntezę i produkuje pożywienie dla rośliny) w rzeczywistości rozwinęły się z pierwotnych cyjanobakterii! Chloroplasty roślinne powstały z cyjanobakterii setki milionów lat temu w procesie endosymbiozy, który polega na tym, że jeden organizm żyje wewnątrz drugiego w taki sposób, że oba organizmy odnoszą korzyści, dostosowując się i ewoluując razem w czasie. Mając to na uwadze, życie roślinne, jakie znamy, nie istniałoby, gdyby nie sinice – więc z pewnością nie wszystko jest złe!

Glony nitkowate, zwane również filamentowymi, to jednokomórkowe organizmy, które łączą się ze sobą, tworząc – zgadliście! – długie sznurki, które z kolei splatają się i tworzą maty. Woda stojąca, dużo światła słonecznego i odpowiednia mikstura składników odżywczych dają początek tym glonom, które zaczynają się tworzyć na skałach i podłożu na dnie wody, a następnie wznoszą się ku powierzchni wody, gdy łączą się ze sobą, rosną, a pęcherzyki tlenu zbierają się w obrębie włókien przypominających włosy, tworząc pływalność. Należące do rodziny chlorofitów, a więc odmiany zielenic, glony nitkowate są najczęściej zielone, ale mogą też mieć odcienie żółci lub brązu. Niektóre znane gatunki glonów nitkowatych to kocanka lub jedwab wodny (spirogyra), glony z włosia końskiego (pithophora) i glony bawełniane (cladophora).

Jak większość typów zielonych glonów, glony nitkowate są podstawowym źródłem pożywienia dla młodych ryb, ptactwa wodnego i owadów wodnych, a także generują tlen. Ich skłonność do kolonizowania się w maty może powodować problemy takie jak zatykanie filtrów wodnych i pomp, blokowanie światła słonecznego, zużywanie rozpuszczonego tlenu, generowanie amoniaku (a następnie przekształcanie go w potencjalnie szkodliwe azotany i azotyny) i ostatecznie obniżanie jakości wody. Glony nitkowate można kontrolować poprzez wykorzystanie naturalnie występujących mikrobów, odkurzanie/wybieranie mat, które są obecne, oraz regularne monitorowanie jakości wody w celu zapobiegania przerostowi glonów.

Euglena, należąca do rodziny euglenaceae i filii euglenophyta, zawiera ponad 1000 gatunków i jest niezwykle różnorodna i odporna, zdolna do istnienia w każdym zbiorniku wodnym na całym świecie, jak również w większości wilgotnych typów gleby. Typowo zielony lub czerwony, ten rodzaj alg jest często dość niepokojący – i nie bez powodu. Kiedy euglena jest obecna w wodzie, zazwyczaj nie wiadomo o tym, dopóki nie pojawi się zakwit, często w kolorze jaskrawego karmazynu. Zakwity te są niezwykle toksyczne i prowadzą do wymierania ryb i roślinności, chyba że zostaną opanowane. Niestety, większość gatunków eugleny nie reaguje na ręczne lub biologiczne środki kontroli, więc będziesz musiał albo całkowicie opróżnić zbiornik wodny i zastąpić go świeżą wodą, albo użyć produktów chemicznych, aby zabić zakwit. Najskuteczniejsze środki chemiczne do zwalczania eugleny często zawierają miedź lub węglan sodu. Wadą stosowania chemicznych środków zwalczania, jak już wspomniano w poprzednich artykułach, jest możliwość zaszkodzenia florze i faunie w Twoim jeziorze lub stawie. Nie istnieją żadne znane korzyści z eugleny, poza tym, że jej obecność wskazuje na złą jakość wody i w ten sposób ostrzega, że coś musi się zmienić.

Chara, czyli trawa piżmowa, również należy do rodziny zielenic. Ten rodzaj alg jest często mylony z roślinami, ponieważ posiadają one struktury, które wyglądają dość podobnie do liści i łodyg. Nie są to jednak prawdziwe liście czy łodygi, nie posiada też struktur rozrodczych (takich jak komórki jajowe czy kwiaty). Nie wiadomo, czy jest on zbyt szkodliwy dla zdrowia stawu, poza tym, że wydziela ostry zapach podobny do zapachu czosnku (stąd nazwa trawa piżmowa!) i, jak większość glonów, jest podatny na zarastanie. W rzeczywistości jest ona znana jako „alga filtrująca”, ponieważ w naturalny sposób pomaga filtrować zanieczyszczenia i dodaje rozpuszczonego tlenu do wody. Trawa piżmowa jest powszechnie spożywana przez ptactwo wodne i stanowi siedlisko dla owadów wodnych, które z kolei są zjadane przez ryby. Ich podobne do korzeni struktury, zwane kłączami, pomagają również stabilizować osady na dnie wody, zapobiegając w ten sposób powstawaniu mętnej wody.

Czy glony są złe dla stawów, jezior i ryb?

Ogólnie rzecz biorąc, glony są naturalne i nie powinny być natychmiast traktowane jako szkodniki, ponieważ często są niezbędne do prawidłowego i zdrowego funkcjonowania ekosystemu. Pomagając w natlenianiu i oczyszczaniu wody, dostarczając pożywienia rybom, owadom i ptactwu wodnemu, a także oferując miejsca tarła i schronienia dla ryb, w zależności od gatunku glonów, glony przynoszą niezliczoną ilość pozytywnych korzyści. Jednak punkt, w którym należy rozważyć usunięcie lub przynajmniej kontroli wzrostu glonów jest, gdy jakość wody zmniejszyła się i / lub zauważyłeś zakwity lub pływające maty na powierzchni wody. W tym celu można spróbować ręcznego usuwania glonów (grabie, filtry, odkurzacze itp.), gatunków ryb żywiących się glonami, takich jak otocinclus catfish lub plecostomus, biologicznych środków kontroli, które w naturalny sposób rozłożą glony, środków chemicznych (również one mogą mieć negatywny wpływ na pozostałych mieszkańców stawu), zastosowania roślin, które pomogą oczyścić wodę i wchłonąć nadmiar substancji odżywczych, na których rozwijają się glony, lub całkowitego opróżnienia stawu i napełnienia go świeżą, czystą wodą.