Fizjologia wydzielania śliny

Ślina w jamie ustnej jest płynem biologicznym produkowanym głównie przez trzy pary głównych gruczołów ślinowych – ślinianki podżuchwowe, przyuszne i podjęzykowe – wraz z wydzielinami wielu mniejszych ślinianek podśluzówkowych. Wydzielanie śliny przez gruczoły ślinowe jest odruchem nerwowym, a ilość wydzielanej śliny zależy od intensywności i rodzaju odczuwanego smaku oraz od chemosensorycznej, żującej lub dotykowej stymulacji. Długie okresy niskiego (spoczynkowego lub niestymulowanego) przepływu śliny są przerywane krótkimi okresami wysokiego przepływu, który jest stymulowany przez smak i żucie. Nerwowy odruch ślinowy jest modulowany przez sygnały nerwowe z innych ośrodków w centralnym układzie nerwowym, co jest najbardziej widoczne jako ślinotok w okresach lękowych. Przykładem innych neurohormonalnych wpływów na odruch ślinienia jest rytm okołodobowy, który wpływa na przepływ śliny i skład jonowy. Cholinergiczne nerwy przywspółczulne i adrenergiczne nerwy współczulne wywołują wydzielanie śliny, sygnalizując poprzez muskarynowe receptory M3 i adrenoceptory na komórkach gruczołów ślinowych i prowadząc do wydzielania płynu i białek ślinowych. Komórki akrynowe ślinianek wydzielają chlorki i sód, a produkowany płyn izotoniczny jest hipotonizowany przez komórki przewodu ślinowego podczas przepływu do jamy ustnej. Główne białka obecne w ślinie są wydzielane przez gruczoły ślinowe, tworząc lepkosprężystość i umożliwiając pokrycie powierzchni jamy ustnej śliną. Powłoki ślinowe są niezbędne dla utrzymania zdrowia jamy ustnej i regulacji mikrobiomu jamy ustnej. Ślina w jamie ustnej zawiera szereg zatwierdzonych i potencjalnych biomarkerów chorobowych pochodzących z komórek nabłonka, neutrofilów, mikrobiomu, płynu szczelinowego dziąseł i surowicy. Na przykład, poziom kortyzolu jest używany do oceny stresu, metaloproteinazy macierzy-8 i -9 wydają się być obiecującymi markerami próchnicy i chorób przyzębia, a panel mRNA i białek został zaproponowany jako marker raka kolczystokomórkowego jamy ustnej. Zrozumienie mechanizmów, dzięki którym składniki dostają się do śliny, jest ważnym aspektem walidacji ich zastosowania jako biomarkerów zdrowia i choroby.