Baobab znany jako Adansonia digitata L. jest ikoną afrykańskiej sawanny. Z szerokimi, cylindrycznymi pniami i poskręcanymi gałęziami, drzewa wydają się być wyrwane z ziemi, przewrócone i wepchnięte z powrotem, z korzeniami w powietrzu. Te gigantyczne rośliny są największymi i najdłużej żyjącymi okrytozalążkowymi (lub kwitnącymi) drzewami dzisiaj, z niektórymi osobnikami przeżywającymi blisko 2000 lat.
Drzewa baobabu otrzymały przydomek „drzewa życia”, ale równie dobrze można by je nazwać drzewem dawania: Liście i owoce wielu gatunków dostarczają pożywnego pożywienia, ich kora może być wykorzystywana do produkcji lin i tkanin, ich drewno może być wykorzystywane do produkcji narzędzi myśliwskich i rybackich, nasiona zawierają olej, który jest używany w kosmetykach, a ich szerokie, czasami wydrążone pnie mogą być wykorzystywane jako schronienie.
„Baobaby są szczególnymi drzewami, o unikalnej architekturze, niezwykłych właściwościach regeneracyjnych i wysokiej wartości kulturowej i historycznej”, główny autor Adrian Patrut, chemik z Uniwersytetu Babes-Bolyai w Rumunii, powiedział w e-mailu. Ponadto, „odgrywają one ważną rolę w sekwestracji węgla i tworzą odrębne mikrośrodowisko. Baobaby są najstarszymi i największymi roślinami okrytozalążkowymi, a wpływ ich utraty miałby głębokie konsekwencje.”
Ale do niedawna, powiedział, wiele o tych drzewach nie było wiadomo z całą pewnością – dlatego w 2005 roku międzynarodowy zespół badaczy podjął się projektu badania ich struktury, wzrostu i wieku.
Patrut i jego koledzy twierdzą, że duże okazy afrykańskich baobabów zawsze mają wiele pni. Chociaż baobaby zazwyczaj zaczynają rosnąć jako drzewa o pojedynczych łodygach, z czasem wytwarzają nowe, rozwijając coraz bardziej złożone struktury, twierdzą naukowcy. Te wielokrotne łodygi mogą zacząć śledzić architekturę w kształcie pierścienia, zawierającego pustą przestrzeń.
Te struktury przeciwstawiają się liczeniu pierścieni, tradycyjnej metodzie datowania wieku drzew, Patrut powiedział. Więc naukowcy zamiast używać akceleratora spektrometrii masowej do wykonywania datowania radiowęglowego na próbkach z niektórych z największych, najstarszych drzew w południowej Afryce.
Badacze odkryli, że od 2005 roku osiem z 13 najstarszych, a pięć z sześciu największych, afrykańskich baobabów albo umarł lub miał swoje najstarsze części lub łodygi umierają. Dotyczy to między innymi Panke, świętego baobabu w Zimbabwe, którego wiek szacowano na około 2450 lat, z pniem o szerokości 25,5 metra i wysokości 15,5 metra. W 2010 r. jego gałęzie zaczęły odpadać, następnie jego liczne pnie zaczęły się rozszczepiać i przewracać, a w 2011 r. był już martwy.
Podobny los spotkał drzewo Platland w RPA, które autorzy nazywają „prawdopodobnie najbardziej promowanym i odwiedzanym afrykańskim baobabem”, być może dlatego, że jego właściciele zbudowali w nim cocktail bar. Znany również jako baobab Sunland, był największym znanym osobnikiem, z pniem o szerokości 34,11 metrów i wysokości 18,9 metrów. Żył przez szacunkowo 110 lat, dopóki jego największa jednostka pnia nie rozdzieliła się cztery razy w 2016 i 2017 roku, a wszystkie pięć pni spadło i umarło.
„Śmierć większości najstarszych i największych afrykańskich baobabów w ciągu ostatnich 12 lat jest wydarzeniem o bezprecedensowej skali”, napisali naukowcy. „Te śmierci nie zostały spowodowane przez epidemię, a także nastąpił szybki wzrost pozornie naturalnych zgonów wielu innych dojrzałych baobabów.”
Ale ustalenia znalazły się pod ostrzałem innych badaczy, którzy studiują baobaby. David Baum, botanik z Uniwersytetu Wisconsin-Madison, nie zgodził się z interpretacją Patruta na temat tego, jak baobaby rosną, wskazując, że była ona zasadniczo oparta na jego doświadczeniu z kilkoma przykładami.
Niby niezwykły wzór wzrostu baobabu, Baum dodał, może być w rzeczywistości wyjaśniony przez jego niezwykłą zdolność do wzrostu więcej tkanki generującej drewno, jak wtedy, gdy został zraniony przez głodnego słonia szukającego jedzenia.
„Myślę, że jest niepoprawny w swojej ocenie tego, jak rosną drzewa baobabu,” powiedział Baum, odnosząc się do argumentu Patruta, że baobaby rosną w strukturę w kształcie pierścienia. „Myślę, że został wprowadzony w błąd przez sposób w jaki baobaby generują swoją korę i drewno, myśląc, że tak właśnie rosną.”
I jeśli Patrut rzeczywiście błędnie interpretuje wzór wzrostu tych roślin, Baum powiedział, oznacza to, że wiek drzew, który Patrut ekstrapolował z jego wyników datowania radiowęglowego może być bardzo odległy. Drzewa mogą być potencjalnie wiele setek lat starsze niż szacunki badania, dodał.
Na szczycie tego, Baum powiedział, badanie nie przedstawia rzeczywistego wskaźnika śmierci dla drzew baobabu, więc nie może faktycznie określić ilościowo, czy wskaźnik śmierci dla dużych drzew baobabu rzeczywiście wzrósł w ostatniej dekadzie lub tak.
Ze swojej strony, Baum powiedział, że podejrzewa, że wskaźnik śmiertelności idzie w górę, wskazując na jego osobiste doświadczenie studiowania drzew baobabu na Madagaskarze.
„To jest po prostu tragiczne wyobrazić sobie, że te wspaniałe drzewa, które były wokół przez tysiąclecia powinny umrzeć”, powiedział Baum.
Jednym ze sposobów, w jaki naukowcy mogliby uchwycić ten wskaźnik, byłoby użycie historycznych zapisów, które sięgają epoki wiktoriańskiej, aby określić ilościowo wskaźniki śmierci dla udokumentowanych baobabów w czasie, wskazał.
As for accurate ages, he said, perhaps the best method would be to take a core sample all the way through a large tree, not just through a few tens of centimeters. Ale Baum powiedział, że jest małe ryzyko wprowadzenia infekcji grzybiczych przez to, i to prawdopodobnie byłoby trudne do sprzedania dla agencji rządowych i prywatnych właścicieli, którzy mieli duże baobaby na swojej ziemi.
Naukowcy nie badali co było przyczyną śmierci tych arborealnych behemotów, choć wskazali na możliwego podejrzanego: zmiany klimatyczne w regionie.
„Nastąpił gwałtowny wzrost śmierci baobabów w całym ich zasięgu w południowej Afryce w bardzo krótkim okresie czasu”, Patrut napisał w e-mail.
Południowa Afryka, dodał, jest jednym z najszybciej ocieplających się obszarów z powodu zmian klimatycznych.
„Dowody paleoklimatyczne sugerują, że baobaby są dostosowane do bardziej wilgotnych, suchych i zimniejszych warunków, ale prawdopodobnie nie do gorętszych warunków,” napisał. „Podejrzewamy, że bezprecedensowe połączenie wzrostu temperatury i ekstremalnego stresu suszy były odpowiedzialne za te upadki.”
Follow @aminawrite na Twitterze dla więcej wiadomości naukowych i „polub” Los Angeles Times Science & Health na Facebooku.
WIĘCEJ W NAUCE
Znaleziska łazika Curiosity dotyczące cząsteczek organicznych Marsa oferują tantalizujące wskazówki w poszukiwaniu życia na planecie
Suicides have increased by more than 30% since 1999 in half the states, CDC says
Huragany i tajfuny zwalniają, co oznacza więcej czasu na wyrządzenie szkód
UPDATES: